Waar staat Artificial Inteligence (AI) nu?
AI speelt al een erg grote rol in ons leven zonder dat we het soms door hebben. AI helpt ons bij veel dingen in het leven. Zo kiest hij voor ons de beste route op Google Maps of helpt hij ons bij wat we willen kijken op bijvoorbeeld Netflix.
Maar AI heeft zich in de afgelopen jaren enorm ontwikkeld. Tools als ChatGPT, MidJourney en Stable Diffusion hebben interactieve functies die ons kunnen helpen bij het beantwoorden van vragen, genereren van plaatjes en het schrijven van teksten. Maar ze zijn ook in staat om digitale kunst te maken!
Hoe beïnvloedt AI kunst?
Er heerst veel discussie over AI in kunst. Veelvoorkomende vragen zijn: kan een AI wel creatief zijn? Wie heeft het auteurschap? Is iets wat door een AI is gemaakt wel echt kunst?
De reden voor deze discussie is dat AI eigenlijk niks meer is dan een algoritme. Om het algoritme te laten leren heeft de AI een dataset nodig die bestaande kunst bevat. Op basis van deze bestaande kunst kan de AI “nieuwe” kunst genereren. Veel artiesten zijn hier boos over omdat ze geen toestemming hebben gegeven aan de ontwikkelaars van de AI om hun kunstwerken te gebruiken voor de dataset die zij maken. Daarbij komt dat een AI die getraind is met kunstwerken en stijlen van andere artiesten kan leiden tot copyright claims en dus juridische problemen.
Er is dus aardig wat kritiek op AI van kunstenaars. Maar tegelijkertijd kunnen we niet ontkennen dat AI ontzettend knappe “kunst” genereert. Kijk naar de afbeelding hieronder. Welke is door een AI gemaakt en welke is door een mens gemaakt?
Bij dit voorbeeld is de tweede afbeelding door een mens gemaakt en de eerste door AI.
Hier zie je dat we de kunst van AI en mens maar moeilijk uit elkaar kunnen houden en met de snelle ontwikkeling van AI zal dat ongetwijfeld nog lastiger gaan worden. Maar hoe kunnen wij als mensen deze opkomende golf tegenhouden? Of moeten we de golf misschien berijden en samenwerken met de AI? Zit er dan nog wel toekomstperspectief voor menselijke en “originele” artiesten in de kunst?
AI en mens, mens en AI
De opkomst van AI is een bekend onderwerp, maar veel van de ontwikkelingen, of sterker nog, hoe deze ontwikkelingen zich gaan uitpakken, is vaak nog onduidelijk. We vullen het zelf maar in. “Mensen kunnen nooit vervangen worden”, zeggen sommigen. Maar wat houdt de ontwikkelaars van AI tegen om dat te doen, ons vervangen? Als we kijken naar de kunst, dan is AI in theorie een stuk efficiënter. Je geeft het een prompt en het hoest binnen een aantal seconden een kunstwerk voor je op om op je muur te hangen. Een kunstenaar zou hier weken of zelfs maanden over doen. Het creatieve proces én de uitvoering worden in een oogwenk vervangen.
Datzelfde geldt voor heel veel verschillende sectoren, waar AI het werk efficiënter kan uitvoeren. Maar levert dat altijd beter resultaat op? Neem bijvoorbeeld ChatGPT. Heb je ChatGPT wel eens gebruikt voor een vraag of een tekst en dat het dan een antwoord van lage kwaliteit geeft? Of Google Maps die je de verkeerde kant op stuurt? Zo zie je dat zelfs de magische AI fouten kan maken. Ja, AI is handig en super snel, maar is het écht van betere kwaliteit?
We weten dat AI heel effectief is in het uitvoeren van simpele taken. Geef het een eenvoudige prompt en het voert de opdracht uitstekend uit. Maar probeer eens wat moeilijkere vragen of handelingen te vragen aan de AI. Bijvoorbeeld met de kunst generator AI “Stable Diffusion”. Bij deze AI moet je zelf een omschrijving maken van wat je wilt dat de AI voor jou gaat ontwerpen. Als je een huis met een zon tekent en als prompt geeft: “Een knus huis met de zon op de achtergrond”, voert hij het perfect uit.
Maar als je hem een moeilijkere prompt geeft, zal het niet zo goed uitkomen zoals je zou denken. Mijn prompt voor de afbeeldingen hieronder was: “Een t-shirt met een visual op de voorkant waar Young Coders op staat.”
Geen succes helaas. Terwijl zo’n t-shirt foutloos door mensen gemaakt kan worden, is de magische AI niet in staat om zo’n t-shirt te maken. De tweede foto is van imagine.art, een geavanceerdere AI tool, die er ook niet in slaagde om een t-shirt te maken met wat tekst.
We kunnen dus zien dat AI simpele opdrachten uitstekend kan uitvoeren, maar zodra de opdrachten lastiger worden, wordt het voor de machine toch wat ingewikkelder om uit te voeren.
Omdat de AI zo razendsnel met ideeën en output komt, kan het dienen als een ware inspiratiebron voor (echte) kunstenaars en artiesten, en dus fungeren als een hulpmiddel. Docent en onderzoeker digitale onderzoeksmethode Raoul Boers zei dit in een artikel van 1Limburg: “Ik denk dat er altijd een menselijk intellect nodig is voordat een AI output geschikt is voor publicatie.” Hij sprak hier over de integratie van AI in het kunstvak. Hij is van mening dat de mens niet te vervangen is in de kunst en de creatieve productie, omdat AI alleen maar resultaten levert op basis van wat wij mensen al online hebben geplaatst, en in zijn database staat.
Maar eigenlijk is het helemaal niet zo interessant om AI kunst te vergelijken met menselijke kunst en daar een winnaar uit te selecteren. Veel interessanter wordt het als AI en kunstenaar hun krachten bundelen en kunst produceren die ze nooit zonder elkaar hadden kunnen maken.
Mooie voorbeelden van de samenwerking tussen mens en machine zijn de kunstwerken van Jeroen van der Most en Dries Depoorter. Zij maken prachtige kunstwerken met behulp van AI.
Dit is een kunstwerk van Jeroen van der Most die hij met behulp van AI heeft gemaakt. We zien hier elementen van oude meesters zoals: Rembrandt, Vermeer en Jan Wijnants. De vogels die je ziet in dit kunstwerk zijn allemaal gegenereerd door AI. Van vorm, kleur tot pose, allemaal AI. Zo zie je dat de menselijke creativiteit samen met de efficiëntie en mogelijkheden van de AI prachtige dingen kunnen creëren.
Hieronder zie je een werk van Dries Depoorter. Hij is een Belgische kunstenaar die ook samenwerkt met AI. In zijn werk hieronder zien we het Belgische parlement. Met behulp van AI en gezichtsherkenning worden afgeleide politici geïdentificeerd en wordt gemeten hoe vaak en hoe lang zij op hun telefoon zitten. Een mooi kunstproject dat onmogelijk zonder AI tot stand kan komen.
Er zit veel potentie in de samenwerking tussen mens en AI, ook buiten de scope van kunst. Wat dacht je van de mogelijkheden in de rechtszaal of in de ontwikkeling van zelfrijdende auto’s? Als mens en machine samenwerken, komen daar mooie dingen uit voort.
Laatste AI ontwikkelingen
Vorig jaar ontwikkelde het Britse techbedrijf DeepMind de AI genaamd DeepNash. Deze AI is binnen no-time de beste Stratego speler ter wereld geworden en heeft de beste menselijke spelers al in het stof laten happen. Stratego is een strategisch en complex spel omdat jij en je tegenstander 40 stukken op het bord moet leggen, maar je kunt niet zien welke stukken je tegenstander heeft.
Het feit dat AI wist te winnen in zo’n complex spel, laat zien dat AI de mogelijkheid heeft om kritisch te denken, keuzes af te wegen en op basis daarvan keuzes maken en analytisch denkvermogen heeft. Dit houdt in dat als dit doorontwikkeld wordt naar de kunstindustrie, AI daadwerkelijk creatieve kunst kan maken en zelfs eigen kunst leert te maken op basis van wat mensen mooi vinden en niet wat in de database staat. Danger alert!
Maar wat denk jij ervan? Is AI een goede ontwikkeling in de kunstindustrie? En zou AI dusdanig ontwikkeld moeten worden dat het zelfstandig kunst weet te maken of moet het juist fungeren als een tool voor menselijke kunstenaars? Food for thought.
